بررسی و تحلیل عوامل کلیدی موثر بر توسعه منطقه ای با رویکرد آینده نگاری منطقه ای (مطالعه موردی: استان آذربایجان غربی)

آینده نگاری منطقه ای، نوعی از آینده نگاری است که با تمرکز بر محدوده سرزمینی خاص، در یک قلمرو جغرافیایی زیرملی با هدف اتخاذ تصمیمات معین جهت تحقق آینده مطلوب عملیاتی می گردد. منطقه مورد نظر می تواند به عنوان یک منطقه مستقل دارای دولت فدرال و یا پهنه ای همگن با ویژگی های مشترک، میان چند کشور باشد. یک عامل مهم در موفقیت آینده نگاری منطقه ای بهره بردن همزمان از فرصت هویت محلی در سطح زیرملی و اهرم سیاسی در سطح ملی و فراملی می باشد. آذربایجان غربی به عنوان یکی از مناطق دارای ویژگی های خاص و منحصر بفرد جغرافیایی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی؛ طیف گسترده ای از آینده های محتمل را پیش روی خود دارد. هدف عملیاتی این پژوهش شناسایی مولفه های کلیدی توسعه منطقه ای و هدف غایی آن ترسیم آینده مطلوب آذربایجان غربی با رویکرد آینده نگاری منطقه ای است. پژوهش حاضر تحقیقی کیفی از نوع مطالعه موردی است که با استفاده از برخی مدل های کیفی ـ کمی تحلیل شده است. در این پژوهش با بهره گیری از مطالعات موجود در زمینه توسعه منطقه ای معیارهای توسعه در شش گروه اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، زیست محیطی، علم و فناوری و سازمان فضایی طبقه بندی شده اند. بر اساس اسناد فرادست توسعه ای؛ 18 مولفه برای توسعه منطقه-ای در آذربایجان غربی بازشناسی گردیده است. سپس از طریق توزیع 36 پرسشنامه و نیز انجام 14 مصاحبه عمیق؛ نظرات گروهی از مدیران ارشد و کارشناسان خبره از نهادهای مختلف مدیریت استان جمع آوری شده است. داده های استخراج شده با استفاده از تلفیق روش های تحلیل میانگین و تاپسیس، تحلیل شده و مولفه های کلیدی توسعه منطقه ای استخراج گردیده است. سه مولفه «کشاورزی»، «شیوه مدیریت» و «زیرساخت های ارتباطی» به عنوان مولفه های کلیدی توسعه منطقه ای در آذربایجان غربی تشکیل هشت سناریو توسعه را داده و در نهایت سناریو منطبق بر کشاورزی صنعتی، شیوه مدیریت خصوصی و زیرساخت هایی با الگوی شبکه ای؛ با کسب امتیاز بالاتر، ملاک تدوین چشم انداز توسعه منطقه قرار گرفته است. احکام توسعه مستخرج از تحلیل مصاحبه های عمیق و پرسشنامه توزیعی در تدوین رویکردها و راهبردهای توسعه مورد بهره برداری گرفته و بیانیه چشم انداز توسعه منطقه ای آذربایجان غربی آخرین دستاورد پژوهش حاضر بوده است.